Rak trzustki (prezentacja edukacyjna)

1 z 16Rak trzustki - Patrick Swayze

Alan Light, lic. CC BY 2.0

O raku trzustki stało się głośno, gdy kilka znanych życia publicznego zapadło na tę chorobę, w tym zmarły we wrześniu 2009 r. aktor Patrick Swayze.

Rak trzustki - schemat budowy trzustki

Süleyman Habib , lic. CC BY-SA 3.0

Co to jest trzustka?

Trzustka to gruczoł położony w górnej części jamy brzusznej, składający się z części wewnątrzwydzielniczej (hormonalnej, odpowiedzialnej za wytwarzanie m.in. insuliny i glukagonu) i zewnątrzwydzielniczej (trawiennej, produkującej sok trzustkowy). Organ ten odpowiedzialny jest za produkcję enzymów trawiennych oraz za produkcję hormonów, takich jak insulina, które regulują poziom cukru i skrobi.

Rak trzustki - palenie papierosów

ValetheKid, lic. CC BY-ND 2.0

Przyczynami raka trzustki są zazwyczaj zaawansowany wiek i palenie papierosów. Zwiększone ryzyko istnieje u osób, które często stykają się z produktami naftowymi, a ich dieta jest uboga w błonnik bądź nadużywają alkoholu. Wykazano również, że cukrzyca jest powiązana ze wspomnianym nowotworem (10–20% chorych na raka trzustki ma również cukrzycę).

Rak trzustki - objawy

B Rosen, lic. CC BY-ND 2.0

Rak trzustki jest nazywany cichym zabójcą, bowiem wczesna faza choroby zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Do symptomów choroby należą silny, tępy ból w nadbrzuszu i plecach, żółtaczka, patologiczna nietolerancja glukozy lub cukrzyca i powiększenie wątroby. Objawy rak trzustki może również powodować nudności, utratę apetytu, wymioty, spadek masy ciała, złe samopoczucie
i osłabienie.

Rak trzustki - badania lekarskie

redjar, lic. CC BY-SA 2.0

Lekarz przeprowadza pełne badanie lekarskie, w którym pyta o przebyte choroby u pacjenta oraz w jego rodzinie, mierzy temperaturę, puls, ciśnienie itd. Przy kompleksowym badaniu zaleca się badania krwi, moczu i stolca. Dodatkowe badania wykonywane przy raku trzustki uwzględniają:
– ultrasonografię (USG),
– zdjęcia rentgenowskie, tomografię komputerową żołądka i dwunastnicy,
– biopsję (BAC), – obrazowanie rezonansu magnetycznego (MRI),
– endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ERCP),
– badanie cytologiczne wydzieliny trzustki,
– pankreatoskopię + biopsję celowaną,
– ultrasonografię laparoskopową,
– oznaczanie markerów nowotworowych CA 19-9 i CA 50 (wznowy).
Najskuteczniejsza metoda diagnozy, dająca 85–90% trafność, to połączenie USG, tomografii komputerowej
i ERCP.

Rak trzustki - wyleczalność

salimfadhley, lic. CC BY-SA 2.0

Rak trzustki jest wyleczalny tylko przy wczesnej diagnozie, zanim się rozprzestrzeni. W przeciwnym wypadku terapia jest bardzo trudna. Nowotwór ten można leczyć, a objawy mogą zostać złagodzone, zaś jakość życia chorego poprawiona. Sposób leczenia raka trzustki zależy od kilku czynników: typu, rozmiaru, wieku pacjenta, zasięgu choroby oraz ogólnego stanu zdrowia. Terapia składa się z operacji, radioterapii, chemioterapii czy terapii biologicznej.

Rak trzustki - operacja

Andy G, lic. CC BY-SA 2.0

Operacja zazwyczaj usuwa część bądź całość trzustki (częściowa lub całkowita resekcja trzustki), czasem niezbędne jest również wycięcie części żołądka, dwunastnicy i innych okolicznych tkanek. Zabieg ten nazywa się operacją Whipple’a (częściowa pankreatoduodenektomia).

Rak trzustki - skutki uboczne leczenia

Sarah G..., lic. CC BY 2.0

Skutki uboczne leczenia operacyjnego raka trzustki zależą od zasięgu choroby, wieku, ogólnego stanu zdrowia pacjenta itp. Większość pacjentów skarży się na bóle przez pierwsze kilka dni po zabiegu, które są łagodzone farmakologicznie. Chory może mieć problemy z trawieniem, dlatego też w pierwszej fazie po operacji odżywiany jest płynami, ewentualnie pożywieniem dożylnym czy przez rurkę do karmienia. Lekarz może zalecić specjalną dietę i leki, by złagodzić objawy biegunki, bóle i skurcze. Przy radykalnym wycięciu trzustki pojawia się cukrzyca, dlatego też mogą być przepisane pacjentowi insulina lub inne leki.

Rak trzustki - radioterapia

Ntligent, lic. CC BY-SA 3.0

Radioterapia jest to metoda leczenia raka trzustki za pomocą promieniowania jonizującego, które uszkadza komórki rakowe i zapobiega ich wzrostowi. Leczenie to jest prowadzone 5 razy w tygodniu przez 5-6 tygodni. Przy tej formie terapii pacjent nie musi być hospitalizowany. Co więcej, radioterapia może pomóc złagodzić ból czy problemy trawienne, gdy przewód żółciowy lub dwunastnica są zablokowane.

Rak trzustki - przebieg radioterapii

Smoothape, public domain

Radioterapia może być bardzo męcząca, dlatego kluczowy jest tu odpoczynek, choć lekarze zalecają, by być aktywnym w miarę swoich możliwości. W miejscach napromieniowania skóra może stać się zaczerwieniona, sucha i wrażliwa. Radioterapia w okolicy brzucha może spowodować nudności, wymioty, biegunkę lub inne problemy z trawieniem. W celu złagodzenia tych symptomów mogą zostać zaproponowane dieta lub leki. W większości przypadków dokuczliwe efekty uboczne znikają wraz z końcem leczenia.

Rak trzustki - chemioterapia

marknewell, lic. CC BY-SA 2.0

Chemioterapia zabija komórki rakowe, niszczy je poprzez zapobieganie ich wzrostowi i rozprzestrzenianie się. Jednak w trakcie całego procesu mogą zostać uszkodzone zdrowe komórki, wywołując tym samym nieprzyjemne skutki uboczne. Nie należy się jednak zbytnio tym martwić, bowiem komórki te po zakończeniu leczenia szybko się regenerują. Leczenie raka trzustki może się składać z jednego lub kilku środków, które będą podawane doustnie bądź dożylnie. Chemioterapia przebiega w cyklach z fazy leczenia i fazy rekonwalescencji i tak kilka razy.

Rak trzustki - skutki uboczne chemioterapii

this lucid moment, lic. CC BY 2.0

Skutki uboczne tej formy terapii to osłabiony system immunologiczny, utrata włosów, brak apetytu, nudności, wymioty, biegunka, ból gardła. Wszystkie te objawy stopniowo jednak przechodzą w trakcie rekonwalescencji.

Rak trzustki - terapia biologiczna

mikecogh, lic. CC BY-SA 2.0

Terapia biologiczna stymuluje lub przywraca zdolność układu immunologicznego do zwalczania chorób. Do hamowania podziałów komórek nowotworowych wykorzystuje się substancje wydzielane prawidłowo przez komórki ustroju (biologiczne modyfikatory odpowiedzi komórkowej). Teoretycznie metody immunoterapii są mniej toksyczne, bardziej fizjologiczne i wybiórcze.

Rak trzustki - skutki uboczne immunoterapii

B Rosen, lic. CC BY-ND 2.0

Skutki uboczne immunoterapii zależą od rodzaju leczenia. Objawy to zwykle dreszcze, gorączka, bóle mięśni, osłabienie, utrata apetytu, nudności, wymioty czy biegunka. U niektórych pacjentów może pojawić się wysypka. Wspomniane symptomy są przeważnie krótkotrwałe i stopniowo ustępują po zakończeniu leczenia.

Rak trzustki - badania kontrolne

Cooperation Afloat Readiness and Training, lic. CC BY-ND 2.0

Po zakończeniu leczenia raka trzustki zwykle co jakiś czas przeprowadza się badania kontrolne, które ewentualnie wychwytują jakiekolwiek niepokojące zmiany, natychmiast sprawdzane i w razie potrzeby leczone.