Rak jelita grubego i odbytnicy (prezentacja edukacyjna)

1 z 15Rak jelita grubego i odbytnicy - co to jest?

Arcadian, public domain

Czym jest rak jelita grubego i odbytnicy?

Rak ten jest trzecim najczęściej spotykanym u kobiet i mężczyzn nowotworem. Jest również drugim pod względem śmiertelności rakiem w Stanach Zjednoczonych. Jednak przy wczesnym wykryciu daje wysokie szanse na wyleczenie. Ten rodzaj nowotworu pojawia się, gdy tworzą się nieprawidłowe komórki w ściankach jelita grubego lub odbytnicy. Dowiedz się zatem więcej na temat tego, kto choruje na niego najczęściej, jak się go wykrywa, jakie są najlepsze metody leczenia.

Rak jelita grubego i odbytnicy - rozwój choroby

Nephron, lic. CC BY-SA 3.0

Początek choroby

Rak jelita grubego i odbytnicy zaczyna się od małego polipa lub innej narośli na powierzchni jelita. Dwoma najczęściej występującymi polipami są gruczolaki ząbkowane i polipowatość hyperplastyczna. Rozwijają się, gdy następuje błąd w rozwoju komórek. Większość z polipów ma postać łagodną, zdarzają się jednak przypadki, gdy delikatna narośl zamienia się w złośliwy nowotwór. Dlatego wczesne jego wykrycie i usunięcie może uchronić nas przed bardzo poważną, a nawet śmiertelną chorobą.

Rak jelita grubego i odbytnicy - przyczyny

mueritz, lic. CC BY-SA 2.0

Przyczyny raka, na które nie mamy wpływu

To, jak duże jest ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i odbytu, zależy w głównej mierze od genów i stylu życia. Do czynników, na które nie mamy wpływu nalezą: To, jak duże jest ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i odbytu, zależy w głównej mierze od genów i stylu życia. Do czynników, na które nie mamy wpływu nalezą:
- wiek
- większość osób chorujących na ten nowotwór jest powyżej 50. roku życia,
- wystąpienie polipów lub przewlekłej choroby układu pokarmowego,
- zachorowania na ten rodzaj nowotworu w rodzinie,
- wcześniejsze wystąpienie raka piersi lub jajników.

Rak jelita grubego i odbytnicy - modyfikowalne czynniki ryzyka

Mr. T in DC, lic. CC BY-ND 2.0

Przyczyny raka, na które mamy wpływ

Niektóre czynniki, podnoszące ryzyko zachorowania, mogą być przez nas ograniczone. Należą do nich:
- dieta bogata w czerwone, przetworzone mięso,
- nadwaga,
- za mało ćwiczeń,
- palenie papierosów,
- picie alkoholu.

Rak jelita grubego i odbytnicy - znaki ostrzegawcze

Public Domain Photos, lic. CC BY 2.0

Znaki ostrzegawcze

W przypadku tego nowotworu zazwyczaj nie ma żadnych wczesnych oznak choroby. Dlatego ważne jest, by regularnie się badać, ponieważ od wczesnego leczenia zależy szansa na wyzdrowienie. Gdy choroba postępuje, pacjent może zauważyć krew w stolcu, ból w dole brzucha, problemy z układem trawiennym (np. przewlekłe zaparcia lub biegunka), niewyjaśnioną utratę wagi lub zmęczenie. W momencie, gdy oznaki choroby będą już widoczne, leczenie staje się niezwykle trudne.

Rak jelita grubego i odbytnicy - kolonoskopia

Euchiasmus, public domain

Badanie na obecność nowotworu jelita grubego i odbytnicy

Ponieważ ten rodzaj nowotworu ukrywa się, badania przesiewowe są niezbędne w celu jego wykrycia. Od chwili ukończenia 50. roku życia większość osób powinna mieć kolonoskopię jelita grubego przeprowadzaną raz na 10 lat. Badanie to polega na włożeniu cienkiej kamery do całego jelita i odbytnicy. Ten rodzaj testu nie tylko wykrywa wszelkie narośle, ale również chroni nas przed rakiem, ponieważ usuwa polipy.

Rak jelita grubego i odbytnicy - diagnoza

Thirteen Of Clubs, lic. CC BY-SA 2.0

Diagnoza Jeżeli badania wykażą możliwość wystąpienia nowotworu, następnym krokiem jest biopsja. W czasie kolonoskopii lekarz usuwa polipy i bierze próbkę tkanki jelita, która wygląda inaczej. Ten fragment jest badany, w celu upewnienia się czy są to komórki rakowe, czy też nie.

Rak jelita grubego i odbytnicy - etapy

Juliommayol, lic. CC BY-SA 3.0

Etapy choroby

Jeżeli nowotwór zostanie wykryty, badania skupią się na sprawdzeniu, na którym etapie rozwoju jest rak, ponieważ rozmiar polipa wcale nie musi korelować ze stadium choroby. Wyróżnia się następujące etapy choroby:

• etap 1 – rak nie rozprzestrzenił się poza jelito lub odbytnicę,
• etap 2 – rak zaatakował warstwę mięśniową jelita grubego lub odbytnicy,
• etap 3 – rak rozprzestrzenił się na węzły chłonne,
• etap 4 – rak rozprzestrzenił się na inne części ciała, takie jak wątroba, płuca czy kości.
•  

• Rak jelita grubego i odbytnicy - szanse na wyleczenie

  colourized, lic. CC BY-ND 2.0
  

  Szanse na wyzdrowienie
  

  To, jak duże ma się szanse na wyzdrowienie, zależy w dużej mierze od tego, na jakim etapie rozwoju jest choroba. Przeprowadzone badania u pacjentów, u których pięć lat temu zdiagnozowano chorobę wykazały, że u osób, których leczenie rozpoczęto na pierwszym etapie żyje 93%, zaś pacjentów leczonych w fazie IV tylko 80%.
  
  
  

  Rak jelita grubego i odbytnicy - operacja chirurgiczna

  crucially, lic. CC BY-SA 2.0
  

  Operacja chirurgiczna
  

  W ostatnich etapach choroby jedyną szansą na wyzdrowienie jest przeprowadzenie operacji wycięcia polipa oraz otaczających go tkanek. Jeżeli jest on bardzo duży, może to wymagać usunięcia całej części jelita bądź odbytnicy. Dobrą wiadomością jest fakt, że operacja daje bardzo wysokie szanse na wyzdrowienie. Jeżeli nowotwór rozprzestrzenił się na wątrobę, płuca lub inne organy, wówczas interwencja chirurgiczna nie jest już wskazana jako metoda leczenia.
  
  
  

  Rak jelita grubego i odbytnicy - leczenie

  Official U.S. Navy Imagery, lic. CC BY 2.0
  

  Leczenie zaawansowanego nowotworu
  

  Kiedy nowotwór rozprzestrzeni się na węzły chłonne (etap III), wciąż może być wyleczalny. Typowe leczenie w takiej sytuacji obejmuje operację, naświetlanie i chemioterapię. Jeżeli nastąpi nawrót choroby bądź nowotwór jelita grubego i odbytu się rozprzestrzeni, wówczas leczenie będzie znacznie trudniejsze. Ale naświetlanie oraz chemioterapia nadal mogą zmniejszyć symptomy i pozwolić na dłuższe życie.
  

  
  

  Rak jelita grubego i odbytnicy - chemioterapia i ablacja

  marknewell, lic. CC BY-SA 2.0
  

  Ablacja i chemioterapia
  

  Są to dwie metody leczenia nowotworu, które mogą towarzyszyć leczeniu operacyjnemu (chemioterapia) bądź są wykorzystywane, gdy operacyjnie nie udało się usunąć polipa (ablacja). Obie metody leczenia są stosowane w przypadkach, gdy zwyczajne leki oraz operacja nie pomogły. Mogą stanowić ostatnią szansę lub po prostu uśmierzyć ból pacjenta.
  
  
  

  Rak jelita grubego i odbytnicy - dieta

  karimian, lic. CC BY-SA 2.0
  

  Ochrona przed nowotworem poprzez dietę
  

  Można podjąć pewne kroki, które zdecydowanie zredukują ryzyko zachorowania. Przeprowadzone badania oszacowały, że jedząc pożywiene, pełne składników odżywczych posiłki, przy jednoczesnych ćwiczeniach i kontroli zawartości tłuszczu w ciele, można nawet o 45% zminimalizować szansę na zachorowanie. Rekomendowana jest niskotłuszczowa dieta, bogata w błonnik oraz owoce i warzywa.
  
  

  Rak jelita grubego i odbytnicy - aktywność fizyczna

  lululemon athletica, lic. CC BY 2.0
  

  Ochrona przed nowotworem poprzez ćwiczenia
  

  Aktywność fizyczna jest bardzo silną bronią, chroniącą nas przed nowotworem. W jednym z przeprowadzonych badań osoby aktywne fizycznie były o 24% mniej podatne na zachorowanie od tych, które nie ćwiczyły w ogóle. Ruch i ćwiczenia fizyczne to dobry sposób na zapobieganie nowotworowi odbytu i jelita grubego.
  

  
  

  
  

  
  
   

11 symptomów poważnych chorób jelita grubego

(...) Są to stany zapalne jelita grubego. (...) W przypadku zapalenia uchyłków, okrężnicy, choroby Crohna, polipa na jelicie oraz raka jelita grubego, jednym z objawów wystąpienia tych... (...)

Choroby jelita grubego - rak jelita grubego, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, uchyłki jelita grubego, inne choroby

(...) Podstawową metodą leczenia raka jelita grubego jest operacja ale nie zawsze jest ona możliwa. (...) przyczyna choroby nie jest znana. (...)

Biopsja jelita grubego

(...) Wskazania do biopsji jelita grubego Wskazaniami do biopsji jelita grubego są: wrzodziejące zapalenie jelita grubego; choroba Leśniowskiego-Crohna; choroba... (...)

Nowotwory jelita grubego

Symbol fundacji Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej wykrywanych chorób układu pokarmowego. (...)

Badanie radiologiczne jelita grubego

Badanie radiologiczne jelita grubego nie jest obciążone ryzykiem powikłań. Jeśli zachodzi taka potrzeba, to może być powtarzane okresowo. (...) Nie można go przeprowadzać u kobiet w ciąży. (...)

Drożdżyca jelita grubego - drożdżaki

(...) Dlatego aby nie dopuścić do niekorzystnych powikłań grzybicy jelita grubego, należy odpowiednio wcześnie wdrażać właściwe leczenie. (...) Drożdżyca jelita grubego - leczenie Leczenie... (...)

Rak jelita grubego bez tabu

(...) Przyczyny raka jelita grubego Rak jelita grubego najczęściej występuje w krajach europejskich. Europejczycy źle się odżywiają. (...) Objawy raka jelita grubego Należy... (...)

Wczesne objawy raka jelita grubego

(...) Rak jelita grubego może objawiać się na wiele sposobów. Bóle brzucha, zgaga, biegunka i zaparcia to tylko niektóre z nich. (...) Zdaniem ekspertów w przypadku raka jelita grubego kluczowe... (...)

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - dieta

(...) Chorzy na wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie tolerują mleka i przetworów mlecznych. Choć nie jest to regułą. (...) Leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego Przyczyny... (...)

Dieta po operacji jelita grubego

(...) Po operacji jelita grubego pacjent powinien zachować dietę płynną. (...) Jaką dietę stosować po operacji jelita grubego? (...)

Oczyszczenie jelita grubego. Domowe sposoby

(...) Oczyszczenie jelita grubego Problemy z jelitem grubym wiąże się nie tylko z kłopotami z wypróżnianiem się, a więc oczyszczaniem organizmu. (...) Jeżeli nie lubimy jabłek możemy wypić... (...)

Dieta w chorobie jelita grubego

(...) Zalecenia diety w chorobie jelita grubego Zapalenie jelita grubego to inaczej zespół jelita nadwrażliwego. (...) Co jeść w diecie na chorobę jelita... (...)

Dieta a rak jelita grubego

(...) Co powinny więc jeść osoby, które chcą zapobiec rakowi jelita grubego lub jego nawrotom? (...) Nie dopuszczaj do otyłości lub nadwagi, gdyż taki stan zwiększa nawet 3-krotnie ryzyko wystąpienia nowotworów... (...)

Rak jelita grubego. Nowy czynnik ryzyka

(...) W tym okresie wykryto 118 zachorowań na raka jelita grubego u kobiet, które nie ukończyły jeszcze 50. roku życia. (...) Szacuje się, że codziennie w Polsce z powodu raka jelita grubego... (...)

Jakie symptomy daje rak jelita grubego?

(...) Rak jelita grubego Jak podaje Polska Unia Onkologii, nowotwór jelita grubego jest przyczyną 665 tys. zgonów rocznie na całym świecie. (...) Osoby z rozwijającym się rakiem jelita... (...)

Raka jelita grubego - znaczenie badań profilaktycznych

(...) Rak jelita grubego częściej występuje u osób obciążonych genetycznie. (...) Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego za pomocą kolonoskopii uznawane jest za działanie nie... (...)

Uchyłki jelita grubego - przyczyny, objawy, leczenie

(...) Uchyłki jelita grubego - przyczyny Pod określeniem „uchyłek jelita grubego" należy rozumieć niewielkie wpuklenie błony śluzowej jelita w obręb jego błony (...) Powód... (...)

Pseudopolipy jelita grubego u pacjenta z wrzodziejącym zapaleniem jelita

(...) Pseudopolipy jelita grubego Choroba charakteryzuje się występowaniem zaostrzeń i okresów remisji o różnym okresie trwania. (...) Najczęściej obejmuje końcową (lewą) część jelita grubego... (...)

Viagra obniża ryzyko nowotworu jelita grubego

(...) Amerykańscy badacze odkryli jednak, że regularne łykanie małych ilości viagry może zmniejszyć ryzyko zachorowalności na nowotwór jelita grubego. (...) Naukowcy z Uniwersytetu Augusta w USA zajęli się tematem wpływu viagry... (...)

Zapalenie jelita grubego objawy, przyczyny, leczenie

(...) Zapalenie jelita grubego  objawy a  przyczyny Zapalenie jelita grubego może być powodowane przez szereg różnorodnych czynników. (...) Zapalenie jelita grubego... (...)

Rak jelita grubego atakuje coraz młodszych

1 z 6 co siódmy przypadek raka jelita grubego dotyczy osób przed 50. rokiem życia

Źródło:123RF

Każdego roku na raka jelita grubego zapada ponad 13 tys. Polaków, z czego ok. 9 tys. umiera. Dotąd choroba dotykała głównie osoby po 50. roku życia, jednak najnowsze badania ujawniły, że nowotwór tego typu nie jest już domeną ludzi starszych. Za ten stan rzeczy odpowiada przede wszystkim nieodpowiednia dieta, dlatego onkolodzy apelują o zmianę nawyków żywieniowych i regularne posiłki. Poznaj najwcześniejsze objawy nowotworu jelita grubego i dowiedz się, jak możesz się przed nim obronić.

Rak jelita grubego to nowotwór złośliwy, który rozwija się w okrężnicy lub odbytnicy. Najczęściej diagnozuje się go u osób po 50. roku życia, kiedy już niestety jest w zaawansowanym stadium. Tymczasem analizy naukowców z University of Michagan pokazują, że już co siódmy przypadek zachorowania dotyka osobę wieku poniżej 50 lat.

https://video.wp.pl/i,rak-jelita-grubego-8-objawow,mid,2018291,cid,5050,klip.html?ticaid=11db2  – -O raku jelita grubego zwykło się myśleć jako o chorobie wieku podeszłego. Nasze badanie powinno uświadomić lekarzom, że jest to myślenie błędne. Pokazaliśmy, że coraz częściej nowotwór ten atakuje osoby młodsze – mówi dr Samantha Hendren, główna autorka badania.

Objawy nowotworu jelita grubego

Źródło: 123RF

Rak jelita grubego objawia się przede wszystkim problemami z wypróżnianiem – może ono odbywać się nieregularnie, ponadto towarzyszy temu dyskomfort niepełnego wypróżnienia się. Rozrastające się wewnątrz jelita polipy zmniejszają jego wewnętrzny przekrój, co prowadzi do zaparć. Czasem pojawiają się biegunki, które mogą trwać nawet wiele tygodni.

Rozwojowi raka jelita grubego towarzyszy często anemia, ogólne osłabienie, szybsze męczenie się. Mogą pojawić się bóle brzucha, nudności i wymioty. O obecności zmian nowotworu może także świadczyć krwawienie z odbytu.

Im wcześniej wykryty nowotwór, tym większa szansa jego wyleczenia

Źródło: 123RF

Niestety coraz młodsze osoby zmagają się z rakiem jelita grubego. Aby to ustalić, naukowcy poddali analizie dane ok. 260 tys. pacjentów cierpiących na tę chorobę. Znajdowali się oni w rejestrze prowadzonym od 1998 do 2011 roku na potrzeby badania Srveillance, Epidemiology and End Results.

Analizy opublikowane na łamach internetowego wydania czasopisma "Cancer" ujawniły, że ok. 40 tys. spośród badanych (co stanowi ok. 15 proc.) nie ukończyło jeszcze 50 lat. Tymczasem to u tych osób najłatwiej wyleczyć chorobę. Jak szacują badacze, w przypadku przerzutów 5-letnia przeżywalność chorych poniżej 50. roku życia wynosi 21 proc., a u osób starszych – 14 proc. Niestety, młodzi niechętnie poddają się badaniom i zbyt późno odwiedzają gastrologa, który kieruje ich na dalsze leczenie.

Jak uchronić się przed rakiem jelita grubego?

Źródło: 123RF

Onkolodzy apelują: już niewielkie zmiany w diecie – regularne posiłki, unikanie tłuszczu i czerwonego mięsa na poczet pełnoziarnistych produktów oraz odpowiedniej ilości warzyw i owoców – znacząco obniża ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.

Pamiętajmy, że im szybsza diagnoza, tym większa szansa na całkowite wyleczenie. Łagodna narośl (najczęściej polip) na błonie śluzowej przy jelicie grubym czy w odbytnicy może przerodzić się w złośliwą zmianę nowotworową. Kolonoskopię, która pomoże wykryć polipy w jelicie, powinno się wykonywać profilaktycznie raz na 5 lat, natomiast test na krew utajoną nawet co roku.

Witamina B12 - rola, zapotrzebowanie, niedobór, dieta

Aby każdy organizm mógł funkcjonować, potrzebna jest właściwa równowaga wielu substancji, związków i procesów. Jedną z bardzo ważnych witamin jest B12. Zwykle jest pomijana, rzadko kto sam z siebie ją suplementuje, jednak jej niedobór może mieć fatalne skutki dla naszego zdrowia. Witamina B12, zwana kobalaminą, pełni w organizmie różnorodne funkcje. Występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego. Niedobór witaminy B12 jest przyczyną niedokrwistości megaloblastycznej oraz zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego.

1. Witamina B12 - właściwości

Witamina B12 przynosi wiele korzyści dla zdrowia. Podobnie jak inne witaminy z tej grupy, działa korzystnie na układ nerwowy. Potrzebna jest także, aby mógł prawidłowo funkcjonować układ krwionośny i pokarmowy. Jej właściwości mogą uchronić również przed nowotworami, chorobami psychicznymi i Alzheimerem.
Witamina ta pełni wiele ważnych funkcji w organizmach ludzkich, dlatego warto wiedzieć, czym może grozić jej niedobór. Jest także istotna dla sportowców. Pełni znaczącą rolę w procesie produkcji czerwonych krwinek, a więc wspomaga żelazo.
Badania nad witaminą B12 rozpoczęto w XX wieku, wtedy to odkryto, że swoje właściwości zachowuje tylko w obojętnym środowisku. Ma to znaczenie, ponieważ trzeba ją odpowiednio przetworzyć, aby można było suplementować się nią.

2. Witamina B12 - rola

Witamina B12, podobnie jak inne witaminy z grupy B bierze udział w przemianie węglowodanowej, białkowej, tłuszczowej i w innych procesach:

• ucztniczy w wytwarzaniu czerwonych krwinek,
• wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego,
• umożliwia syntezę w komórkach, przede wszystkim szpiku kostnego,
• zapewnia dobry nastrój i równowagę psychiczną,
• odgrywa rolę przy odtwarzaniu kodu genetycznego,
• pobudza apetyt.

Witamina B12 odgrywa istotną rolę we właściwym funkcjonowaniu organizmu. Witamina B12 jest odpowiedzialna za prawidłowy rozwój komórek nerwowych, gdyż uczestniczy w syntezie choliny, która jest składnikiem fosfolipidów otoczki mielinowej włókien nerwowych. Ponadto witamina B12 warunkuje podziały komórkowe oraz syntezę kwasów nukleinowych DNA i RNA oraz białek uczestniczących w ich budowaniu.
Obecność witaminy B12 ma wpływ na funkcjonowanie karnityny, dzięki czemu witamina B12 pośrednio prowadzi do zmniejszenia się ilości lipidów (tłuszczów) we krwi, gdyż przyczynia się do ich zużytkowania. Witamina B12 oddziałuje na układ kostny, co ma szczególne znaczenie dla rozwoju dzieci oraz dla kobiet w czasie menopauzy, które są w tym okresie zagrożone osteoporozą polegającą na utracie masy kostnej.
Witamina B12 wchłaniana jest w jelicie cienkim w postaci połączenia z czynnikiem wewnętrznym wydzielanym przez komórki okładzinowe żołądka. W wątrobie i w szpiku kostnym witamina B12 jest magazynowana, a następnie wraz z krwią rozprowadzana po całym organizmie.

3. Witamina B12 - zapotrzebowanie

Witamina B 12 powinna być dostarczana do organizmu w ilości ok. 2 μg każdego dnia. Głównym źródłem witaminy B12 jest pokarm pochodzenia zwierzęcego. W największych ilościach witamina B12 występuje w mięsie wołowym, drobiowym, podrobach, rybach, owocach morza, mleku, serach oraz jajach. W niewielkich ilościach witamina B12 jest syntetyzowana przez bakterie stanowiące naturalną florę jelit.
Zalecane dawkowanie witaminy B12 to:

• 2 mikrogramy dla zdrowych dorosłych,
• 2,2 mikrograma dla kobiet w ciąży,
• 2,6 mikrograma dla matek karmiących.

Jak dotąd nie zanotowano niepożądanych objawów nadmiaru witaminy B12.

4. Witamina B12 - przyczyny niedoboru

Witamina B12 jest gromadzona w organizmie i jej ogólnoustrojowe zapasy u osób dorosłych wystarczają na 2–5 lat; natomiast zapasy witaminy B12 u noworodków są niewielkie i wyczerpują się po roku. Na tak długi okres półtrwania wpływa krążenie wątrobowo-jelitowe, które umożliwia częściowe odzyskiwanie witaminy B12.
Dużą rolę krążenia wątrobowo-jelitowego podkreśla fakt, że u wegetarian, którzy w dużej mierze spożywają produkty roślinne niezawierające witaminy B12 (mogą otrzymywać niewielkie ilości ze źródeł bakteryjnych i zanieczyszczeń), niedobór tej witaminy niekiedy rozwija się dopiero po 20–30 latach. W przypadku niedokrwistości złośliwej lub w zaburzeniach wchłaniania niedobór witaminy B12 może powstać w ciągu 2–3 lat.

Witaminę B12 (kobalaminę) znajdziemy głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, tj. mięsie, rybach, mleku, jajach, serach, wędlinach. W produktach roślinnych witamina ta praktycznie nie występuje. Dobrym źródłem są też drożdże spożywcze.

Witamina B12 jest odpowiedzialna za prawidłowy rozwój komórek nerwowych (123rf.com)

Niedobór witaminy B12 może być spowodowany zwiększonym wydalaniem witaminy B12 z moczem, stanem zapalnym błony śluzowej żołądka, schorzeniami jelit, zaburzoną florą bakteryjną jelit. Ponadto niedobór witaminy B12 stwierdza się w chorobach pasożytniczych, zwłaszcza w tasiemczycach (bruzdogłowiec szeroki). Jednakże najczęstszą przyczyną niedoboru witaminy B12 jest dieta uboga w produkty zawierające tę właśnie witaminę.
Do objawów niedoboru witaminy B12 należą:

• objawy hematologiczne – są spowodowane zaburzeniem tworzenia czerwonych krwinek, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju anemii (głównie megaloblastycznej, czasami dochodzi do anemii Addisona-Biermera, zwanej również anemią złośliwą),
• objawy neurologiczne, jak drżenia i drgawki, zaburzenia równowagi, zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi oraz zanik nerwów wzrokowych,
• objawy ze strony układu pokarmowego – stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej i języka, uczucie pieczenia jamy ustnej, zanik brodawek języka, zaburzenia czucia smaku,
• objawy psychiatryczne, jak zespoły depresyjne, zaburzenia lękowe, zespoły urojeniowe.

Początkowo objawy niedoboru witaminy B12 nie są charakterystyczne. Obserwuje się męczliwość, ospałość, apatię, zaburzenia snu, częste zmiany nastroju.
Ostry niedobór witaminy B12 może prowadzić do spastyczności, paraplegii oraz nietrzymania moczu i stolca. Oprócz objawów związanych z układem nerwowym, pojawiają się także problemy związane m.in. z transportowaniem tlenu w organizmie. Do objawów anemii z niedoboru witaminy B12 należeć mogą: spłycenie oddechu, zmęczenie, zawroty głowy, bladość, przyśpieszenie rytmu serca, arytmia, a nawet niewydolność serca.
Na niedobór witaminy B12 szczególnie narażeni są weganie, którzy nie spożywają produktów pochodzenia zwierzęcego. Niedobór witaminy B12 często występuje również u dzieci z autyzmem żywionych nieprawidłową, mało zróżnicowaną dietą.

Niedoborowi witaminy B12 często towarzyszy niedobór kwasu foliowego, który w dużych ilościach występuje w zielonych liściastych warzywach. Najczęściej taką sytuację stwierdza się u kobiet zażywających tabletki antykoncepcyjne oraz stosujących źle zbilansowaną dietę.

5. Witamina B12 - objawy niedoboru

Witamina B12 powoduje określone objawy w stanach niedoboru. Po pierwsze zwracaj uwagę na osłabienie, szczególnie rąk i nóg. Jeśli brak koordynacji i siły w kończynach nie jest związany z bólem mięśni po siłowni – zmodyfikuj dietę jak najszybciej lub zacznij przyjmować suplementy diety zawierające witaminę B12. Zadyszka oraz trudności z utrzymaniem równowagi są jednym z objawów niedoboru witaminy B12, natomiast żółtawy kolor skóry i białek oczu może oznaczać poważne problemy z wątrobą lub zbyt małą ilość czerwonych krwinek – przyczynę anemii.
Witamina B12 jest również bardzo ważna dla układu nerwowego. Dlatego jeśli obserwujesz u siebie zaniki pamięci, zwiększoną podatność na stres, znaczące obniżenie nastroju, a nawet depresję należy zgłosić się do lekarza. Poza tym najnowsze badania wykazały, że witamina B12 wpływa także na wzrok. Problemy ze wzrokiem mogą się więc pojawić u osób z niedoborem tego składnika.
Długotrwały niedobór witaminy B12 w organizmie może prowadzić do następujących powikłań:

• anemia,
• opóźnienia wzrostu,
• częste biegunki,
• stany depresyjne,
• zaburzenia neurologiczne (drętwienie, trudności z chodzeniem, mrowienie),
• utrata pamięci,
• trudności w zachowaniu równowagi,
• stany rozdrażnienia, irytacji,
• zmęczenie,
• depresja,
• jąkanie,
• trudności w prowadzeniu łatwych rachunków matematycznych,
• niedobór witaminy B12 prowadzi według niektórych uczonych do choroby Alzheimera.

5.1. Witamina B12 - niedobór u osób starszych

Niedobór witaminy B12 jest powszechnym problemem u osób starszych i jedną z głównych przyczyn pojawiającej się u nich depresji. Co więcej, z upływem lat organizm wydziela coraz mniej kwasów żołądkowych - niezbędnych do absorpcji witaminy B12. Niedobór witaminy B12 u osób starszych wiąże się również z obniżeniem zdolności do wchłaniania składników odżywczych. Z tego względu zaleca się stosowanie suplementów diety z witaminą B12 osobom powyżej 50. roku życia.
Co więcej, witamina B12 w organizmie odgrywa również istotną rolę w układzie sercowo-naczyniowym. Pomaga zmniejszyć poziom homocysteiny we krwi. Homocysteina pojawia się w organizmie, kiedy poziom witaminy B12 i kwasu foliowego jest bardzo niski. Badania naukowe wykazują, że obecność homocysteiny jest czynnikiem ryzyka rozwoju m.in. zmian miażdżycowych (których konsekwencją bywa udar mózgu, zawał mięśnia sercowego) i zmian zakrzepowych.

5.2. Witamina B12 - anemia

Anemia złośliwa jest wynikiem niezdolności organizmu do wchłaniania witaminy B12 z układu pokarmowego. Przy anemii złośliwej duże, niedojrzałe, jądrzaste komórki (megaloblasty) krążą we krwi i nie funkcjonują właściwie jako czerwone komórki krwi.
Witamina B12 przyjmowana jest w pokarmach pochodzenia zwierzęcego – zawarta jest w mięsie i nabiale. Organizm ludzki zdolny jest przechowywać witaminę B12 przez długi czas, dlatego też niewłaściwe odżywianie musi trwać latami zanim osiągnie się niedobór witaminy B12. Z tego względu przez wiele lat anemia złośliwa może przebiegać bezobjawowo (ogólnie jednak objawy anemii złośliwej pojawiają się zdecydowanie szybciej niż w sytuacji, kiedy niedobory witaminy B12 związane są ze zbyt małym dostarczaniem jej do organizmu wraz z pożywieniem).

5 niedoborów witamin wypisanych na twarzy [7 zdjęć]

Gdy ludzkie ciało odczuwa pewne braki, bardzo często w widoczny sposób daje nam o tym znać. Wiele niedoborów...
zobacz galerię

Anemia złośliwa jest chorobą autoagresyjną, podczas której nasz układ odpornościowy atakuje tkanki. Zmniejszone wchłanianie witaminy B12 jest wynikiem obecności przeciwciała atakującego czynnik wewnętrzny (IF) – białko produkowane w żołądku, niezbędne do wchłaniania witaminy B12. W normalnych warunkach witamina B12 w organizmie wiąże się z czynnikiem wewnętrznym w żołądku, dzięki czemu może dojść do jej wchłaniania w dalszym procesie trawienia. Gdy czynnik wewnętrzny jest atakowany przez układ odpornościowy, dochodzi do utrudnienia wchłaniania witaminy B12.

6. Witamina B12 - nadmiar

Witamina B12 jest rozpuszczalna w wodzie, z czego wniosek, że nie gromadzi się w organizmie. Wydalamy ją wraz z potem i moczem, więc trudno byłoby ją przedawkować. Wg specjalistów, suplementacja witaminy B12 nawet w bardzo dużych ilościach nie spowoduje żadnych szkodliwych efektów. Efekt uboczny może jednak pojawić się u alergików, ponieważ mogą być uczuleni na tą witaminę. Reakcją alergiczną będzie w tym przypadku krwotok z nosa.

7. Witamina B12 - dieta

Witamina B12 znajduje się głównie w produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego, między innymi: podrobach, wołowinie, wieprzowinie, baraninie, drobiu, rybach, skorupiakach, produktach mlecznych (oprócz mleka) i żółtkach jajek oraz przetworach warzywnych zawierających kwas mlekowy (kiszona kapusta, kiszone ogórki - warto jednak zaznaczyć, że w produktach roślinnych zawartość witaminy B12 jest niska).
Według większości ekspertów źródłem witaminy B12 w naturze są drobnoustroje. Dlatego właśnie największe ilości witaminy B12 znajdują się w podrobach (wątroba, nerki). Jaja i ryby zawierają mniejsze ilości witaminy B12 (od 5 do 20 mikrogramów na 100 g). Najmniej witaminy B12 zawierają wędliny, mleko i przetwory mleczne, drób i mięso wieprzowe (poniżej 1 mikrograma na 100 g). Produkty roślinne natomiast w ogóle nie zawierają witaminy B12.
Zawartość witaminy B12 w poniższych produktach została podana w mikrogramach na 100 g:

• powyżej 20 - ryby (szczupaki), nerki i wątroby: wołowe, wieprzowe, drobiowe i cielęce,
• 5-20 - ryby (śledzie, pstrągi, makrele, łososie), królik,
• 1-5 - szynka wołowa, wołowina, cielęcina, ryby (mintaje, dorsze, flądry, morszczuki), jaja, sery dojrzewające,
• poniżej 1 - makaron jajeczny, szynka, baleron, piersi kurczaka, wieprzowina, mleko i przetwory mleczne (jogurt, kefir, sery twarogowe, śmietana).

8. Witamina B12 - tabletki

Witamina B12 w tabletkach, może pomóc, jeśli nie jesteś w stanie zwiększyć ilości witaminy B12 w diecie. Wchłanianie tabletek witaminy B12 można wspomóc na kilka sposobów.

• Razem z witaminą B12 bierz kwas foliowy.
• Wapń również wspomaga wchłanianie witaminy B12.
• Jeśli planujesz zwiększyć przyjmowanie kwasu foliowego lub potasu, zwiększ też przyjmowanie witaminy B12. Bardzo duże dawki kwasu foliowego obniżają poziom witaminy B12 we krwi.
• Jeśli bierzesz też witaminę C – upewnij się, że między witaminą B12 a witaminą C jest co najmniej godzina przerwy.
• Rzuć palenie i unikaj alkoholu.
• Pytaj lekarza o działania uboczne przepisywanych ci leków. Niektóre zmniejszają wchłanianie witaminy B12.

W aptekach można dostać również witaminę B12 MSE. Witamina B12 MSE jest to wysokiej klasy preparat zawierający m.in. wit B12. Witamina B12 MSE zawiera związki, które wspomagają działanie samej witaminy B12, np.: kwas foliowy, witaminę B6 oraz biotynę.
Witamina B12 MSE zawiera aktywną formę witaminy B12 - metylokobalaminę. Warto podkreślić, że aktywna forma witaminy B12 ma dużą przyswajalność, ponieważ w aktywnej formie witamina B12 MSE nie musi być przekształcana, aby zacząć działać.
Ponadto obecność dodatkowych składników w witaminie B12 MSE jest dodatkową gwarancją wysokiego wchłaniania wit B12. Sprawia również, że metabolizm homonocysteiny jest prawidłowy.
Jeśli chodzi o cenę tabletek z witaminą B12 - nie jest ona zbyt wygórowana - za całe opakowanie zapłacimy zwykle kilkanaście złotych, za 100 tabletek 13-15 zł.

9. Witamina B12 - zastrzyki

Witamina B12 w zastrzykach jest stosowana przy długotrwałym niedoborze witaminy B12, anemii i przewlekłym osłabieniu organizmu spowodowanym niedoborem witaminy B12. Czego spodziewać się po zastrzykach witaminy B12? Są to zastrzyki domięśniowe, dość bolesne. Mogą wywołać zawroty i bóle głowy, bóle żołądka, mdłości, biegunkę, bóle stawów, ból w miejscu wkłucia.
Zastrzyki z witaminy B12 mogą wywołać także poważne zaburzenia, np. reakcję alergiczną (puchnięcie języka, warg, twarzy, ból w klatce piersiowej, ból, uczucie ciepła i napuchnięcie nóg). Wtedy należy jak najszybciej udać się do lekarza.
Witamina B12 w zastrzykach sprawi jednak, że poziom witaminy B12 wzrośnie szybciej niż podczas stosowania tabletek czy zmian w diecie. Przy anemii czas jest ważnym czynnikiem leczenia.
Należy pamiętać, jak ważna jest witamina B12. Anemii megaloblastycznej (anemii z niedoboru witaminy B12) można uniknąć, przyjmując odpowiednią ilość tej witaminy, a tym samym uchronić się od poważnych problemów neurologicznych i krążeniowych.

10. Witamina B12 - wspomaganie leczenia wątroby

Według włoskich naukowców, wypowiadających się na łamach czasopisma "Gut", witamina B12 może być pomocna podczas leczenia zapalenia wątroby typu C (WZW C). W ich opinii witamina ta, gdy zostanie włączona do standardowej terapii, może pomóc wyeliminować wirus HCV z organizmu., podczas, gdy standardowe leczenie pomaga pozbyć się go u mniej więcej 50 procent chorych z genotypem 1 i 80 procent z genotypem 2 lub 3.
Został przeprowadzony eksperyment, w którym podzielono 94 osoby na dwie grupy - w pierwszej grupie pacjentów poddano standardowej terapii, natomiast w drugiej włączono do leczenie witaminę B12, dawkując 5000 µg co 4 tygodnie przez okres od 24 (genotyp 2 i 3) do 48 tygodni (genotyp 1). Z badań tych wynikło, że włączenie tej witaminy wzmocniło odpowiedź wirusową o 34 procent, jednocześnie najlepsze wyniki zostały zauważone u pacjentów z genotypem 1, w którym leczenie sprawia najwięcej trudności.

Artykuł zweryfikowany przez: Dr n. med. Aneta Kościołek Dietetyk, biotechnolog, specjalista ds. zdrowia publicznego. Doktorantka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.